DVD
برای ذخيره اطلاعات در کامپيوتر از دو
نوع ديسک مغناطيسی و نوری استفاده می گردد . فلاپی ديسک و
هارد ديسک دو نمونه
متداول از ديسک های مغناطيسی می باشند که از آنان در اکثر کامپيوترهای شخصی استفاده
می شود . اطلاعات به صورت مغناطيسی بر روی ديسک های فوق ذخيره می گردد . ديسک های
نوری در اغلب موارد دارای عملکردی مشابه ديسک های مغناطيسی می باشند با اين تفاوت
مهم که در مقابل استفاده از تکنولوژی مغناطيس از فن آوری نوری به منظور ذخيره و
بازيابی اطلاعات استفاده می گردد . بر روی ديسک های مغناطيسی ، می توان اطلاعاتی را
بدفعات ذخيره و بازيابی نمود . اين وضعيت در تمامی ديسک های نوری وجود نداشته و در
برخی از آنان امکان خواندن و يا نوشتن اطلاعات صرفا" يک مرتبه وجود دارد .
استانداردهای تکنولوژی نوری برای کامپيوتر را می توان به دو گروه عمده تقسيم
نمود :
![]() |
CD ( شامل CD-ROM ، CD-R ، CD-RW ) |
![]() |
DVD ( شامل DVD-ROM,DVD-RAM,DVD-RW,DVD--R,DVD+RW و DVD+R ) |
CD
ديسک های
CD-ROM ، اولين نمونه از ديسک های نوری به منظور ذخيره
اطلاعات می باشند. ديسک های فوق ، يک رسانه ذخيره سازی مطلوب به منظور ذخيره داده
های صوتی را در اختيار متقاضيان قرار می دهد . درايوهای
CD-ROM ، هم اينک به عنوان يکی از تجهيزات استاندارد در
اکثر کامپيوترهای شخصی بکار گرفته می شود . بر روی ديسک های
CD-ROM می توان 74 تا 80 دقيقه موزيک با کيفيت بالا را
ذخيره نمود . در صورتی که از ديسک های فوق به منظور ذخيره داده استفاده شود ، بر
روی يک ديسک 74 دقيقه ای می توان اطلاعاتی بالغ بر 650 و يا 682 مگابايت را ذخيره
نمود . در ديسک های CD-ROM هشتاد دقيقه ای ، اطلاعاتی
معادل 700 تا 737 مگابايت ذخيره می گردد . قطر ديسک های فوق معمولا" 120
ميلیمتر و ضخامت آنان 2 / 1 ميليمتر است.
DVD
DVD از کلمات Digital Versatile Disc ، اقتباس و بطور خلاصه
يک CD با ظرفيت بالا می باشد . از درايوهای
DVD-ROM می توان به عنوان يک درايو
CD-ROM نيز استفاده نمود.در چنين مواردی،درايو های DVD-ROM
يک CD را با روشی مشابه يک DVD
استفاده می نمايند . از ديسک های DVD به منظور ذخيره
فيلم ، موزيک و داده استفاده می گردد . تقريبا" اکثر فيلم هائی که امروزه
توليد می گردد از طريق DVD در دسترس عموم قرار می گيرند
و ساير فيلم های قديمی در حال تبديل به فرمت
DVD می باشند .ضبط تصاوير بر روی DVD
دارای کيفيتی بسيار بالا بوده و تعداد زيادی از
DVD ها دارای صدای Dolby
Digital و يا DTS می باشند .
فن آوری ساخت DVD مشابه تکنولوژی استفاده شده برای ايجاد
يک CD است . در هر دو از ديسک هائی با قطر 120 ميليمتر
و ضخامت 2/ 1 ميليمتر استفاده می گردد. برخلاف يک
CD ، ديسک های DVD دارای دو لايه در هر طرف بوده
که اطلاعات در هر يک از لايه ها ذخيره می گردد ( چهار لايه در دو طرف ) . لايه ها
به صورت جداگانه نشانه گذاری شده و با ترکيب آنان ، ضخامت
DVD به 2 /1 ميليمتر خواهد رسيد . در ديسک
های DVD نظير ديسک های CD ،
حفره هائی مبتنی بر پلی کربنات ايجاد می گردد .
ديسک های DVD دارای ظرفيت بمراتب بيشتری نسبت به ديسک
های CD می باشند . علت اين موضوع به دلايل متعددی برمی
گردد :
![]() |
اندازه کوچکتر حفره ها :ديسک های DVD دارای حفره های بمراتب کوچکتری نسبت به ديسک های CD می باشند که به آنان Pit گفته می شود . Pit ، فرورفتگی های کوچک و يا گودی بر روی سطح ديسک است که امکان تشخيص صفر و يا يک را برای ليزر فراهم می نمايد . طول اين حفره ها در ديسک های DVD به ميزان 25 / 2 مرتبه کوچکتر از ديسک های CD است ( طول هر pit بين نه دهم تا چهار دهم ميکرون می باشد ) . |
![]() |
شيارهای متراکم تر :ديسک های
DVD از شيارهای حلزونی شکل متراکم تری استفاده می نمايند
. دستگاه های DVD Player به منظور خواندن اين نوع
شيارهای متراکم به يک نوع ليزر خاص که دارای اشعه نوری متفاوتی است، نياز دارند.
بدين دليل دستگاه های CD Player قادر به خواندن ديسک های
DVD نبوده ولی دستگاه های DVD
قادر به خواندن ديسک های CD می باشند .فاصله بين شيارهای
موجود در ديسک های DVD به ميزان 16 / 2 مرتبه کمتر از
ديسک های CD است . ( فاصله بين شيارها بين هفتاد و چهار
صدم تا 6 / 1 ميکرون می باشد ) . |
![]() |
قابليت چند لايه ای :ديسک های DVD ممکن است دارای چهار لايه باشند که در هر طرف ديسک دو لايه قرار می گيرد . با توجه به دو طرفه بودن و دو لايه بودن DVD ، چهار فرمت متفاوت از آنان وجود دارد : |
فرمت | ظرفيت |
Single-sided/single-layer | 4.7 GB |
Single-sided/double-layer | 8.5 GB |
Double-sided/single-layer | 9.4 GB |
Double-sided/double-layer | 17.1 GB |
ظرفيت ديسک های DVD
![]() |
Single-sided, single-layered : (معروف به DVD-5 ) . در اين مدل امکان ذخيره 7 / 4 گيگابايت اطلاعات وجود دارد . عدد پنج در کنار اين نام ، نشاندهنده ظرفيت تقريبی پنج گيگابايتی آن است . يک DVD-5 ، از دو زيرلايه چسبيده بهم تشکيل می گردد . از يکی از زيرلايه ها به عنوان لايه ای که اطلاعات بر روی آن ذخيره می گردند ، استفاده شده ( لايه صفر) و زيرلايه دوم خالی است .زيرلايه ای که بر روی آن اطلاعات ذخيره می گردد توسط يک روکش آلومينيومی پوشانده می شود . ظرفيت DVD-5 بيش از هفت برابر يک CD معمولی با ظرفيت 650 مگابايت است و می توان دو ساعت فيلم را بر روی آنان ذخيره نمود . |
![]() |
Single-sided, dual-layered : ( معروف به DVD-9 ). در اين مدل امکان ذخيره 5 / 8 گيگابايت اطلاعات وجود دارد .يک DVD-9 ، از دو زيرلايه متصل به يکديگر تشکيل می گردد تا دو لايه به منظور ذخيره اطلاعات در يک طرف ديسک ايجاد شود . در طرف ديگر ديسک يک زيرلايه ايجاد می گردد که خالی باقی خواهد ماند . لايه ای که بر روی آن اطلاعات ذخيره می گردد ( لايه صفر)، با استفاده از يک روکش طلائی نيمه شفاف پوشش داده می شود . در صورتی که ليزر بر روی لايه اول تابانده شود نور منعکس شده و در صورت تابش ليزر بر روی لايه دوم ، نور از آن عبور خواهد کرد . از يک ليزر به منظور خواندن دو لايه استفاده می گردد و صرفا" کانون ليزر تغيير خواهد کرد . بر روی ديسک های DVD-9 می توان اطلاعات بمراتب بيشتری نسبت به ديسک های DVD-5 را ذخيره نمود . ( مثلا" چهار ساعت فيلم ) . |
![]() |
Double-sided, single-layered : (معروف به DVD-10 ) در اين مدل امکان ذخيره 4 / 9 گيگابايت اطلاعات وجود دارد . يک DVD-10 ، از دو زيرلايه که پشت به پشت به يکديگر متصل می شوند ، تشکيل می گردد . لايه ای که بر روی آن اطلاعات ذخيره می گردد ( لايه صفر در هر طرف ديسک ) دارای يک روکش آلومينيومی می باشد .ديسک های دوطرفه از طريق درايوهائی خوانده می شوند که دارای صرفا" يک ليزر می باشند ، بنابراين می بايست برای خواندن طرف ديگر ديسک ، عمليات برگرداندن ديسک به صورت دستی انجام شود . ديسک های DVD-10 گزينه ای مطلوب به منظور ذخيره فيلم می باشند . مثلا" می توان نسخه WideScreen يک فيلم را در يک طرف و نسخه full frame آن را در طرف ديگر ذخيره نمود . تقريبا" در تمامی دستگاه های DVD Player می بايست عمليات برگرداندن ديسک به صورت دستی انجام شود تا امکان استفاده از طرف دوم فراهم گردد . |
![]() |
Double-sided, dual-layered : ( معروف به DVD-18 ). در اين مدل امکان ذخيره 1 / 17 گيگابايت اطلاعات وجود دارد . يک DVD-18 ، دارای دو لايه در هر طرف ديسک می باشد . دو لايه و زيرلايه های مربوطه پشت به پشت هم قرار گرفته و به يکديگر متصل می شوند. لايه های خارجی ( لايه صفر در هر طرف ديسک ) توسط يک روکش طلائی نيمه شفاف پوشش داده می شوند . لايه های داخلی ، ( لايه يک در هر طرف ديسک ) دارای يک روکش آلومينيومی می باشند . قابليت انعکاس يک لايه ديسک بين چهل و پنج درصد تا هشتاد و پنج درصد است . در لايه دوم، قابليت انعکاس بين هيجده تا سی درصد است . مدار AGC ( اقتباس شده از Automatic gain control ) موجود در درايو ، مسئوليت تعديل خصلت های متفاوت انعکاس را بر عهده دارد . بر روی ديسک های DVD-18 می توان هشت ساعت فيلم را ذخيره نمود .تقريبا" در تمامی دستگاه های DVD Player می بايست عمليات برگرداندن ديسک به صورت دستی انجام شود تا امکان استفاده از طرف دوم فراهم گردد . |
استانداردها و فرمت های DVD
همانند استانداردهای CD ، استانداردهای
DVD در کتب مرجع که عمدتا" توسط DVD
Forum تعريف می گردد ، منتشر می شوند( برخی از شرکت ها
ممکن است استاندارهای خاص خود را ارائه نمايند ). تاکنون استانداردهای
DVD-Video و DVD-ROM
بخوبی تعريف و مشخص شده است ولی استانداردهای مربوط به ديسک های DVD
با قابليت نوشتن اطلاعات بر روی آنان هنوز نهائی نشده است .در حال حاضر حداقل چهار
استاندارد متفاوت برای ديسک های DVD با قابليت نوشتن
اطلاعات، ارائه شده است . استانداردهای
DVD-RW و DVD+RW نسبت
به ساير موارد اعلام شده ، متداول تر می باشند .
فرمت های استاندارد و ظرفيت های DVD :
فرمت | اندازه ديسک | طرف | لايه ها | ظرفيت داده | ظرفيت MPEG-2 ويدئو ( ساعت ) |
فرمت و ظرفيت DVD-ROM |
|||||
DVD-5 | 120mm | يک طرفه |
يک لايه |
4.7GB |
2 .2 |
DVD-9 | 120mm | يک طرفه | دو لايه | 8.5GB |
4.0 |
DVD-10 | 120mm | دو طرفه | يک لايه | 9.4GB | 4.4 |
DVD-14 | 120mm | دوطرفه | دو لايه | 13.2GB | 6.3 |
DVD-18 | 120mm | دو طرفه | دو لايه | 17.1GB | 8.1 |
DVD-1 | 80mm | يک طرفه | يک لايه | 1.5GB | 0.7 |
DVD-2 | 80mm | يک طرفه | دو لايه | 2.7GB | 1.3 |
DVD-3 | 80mm | دو طرفه | يک لايه | 2.9GB | 1.4 |
DVD-4 | 80mm | دو طرفه | دو لايه | 5.3GB | 2.5 |
فرمت | اندازه ديسک | طرف | لايه ها | ظرفيت داده | ظرفيت MPEG-2 وئديو ( ساعت ) |
فرمت و ظرفيت DVD با قابليت ضبط اطلاعات |
|||||
DVD-R 1.0 | 120mm | يک طرفه |
يک لايه |
3.95GB |
1.9 |
DVD-R 2.0 | 120mm | يک طرفه | يک لايه | 4.7GB | 2.2 |
DVD-RAM 1.0 | 120mm | يک طرفه | يک لايه | 2.58GB | N/A |
DVD-RAM 1.0 | 120mm | دو طرفه | يک لايه | 5.16GB | N/A |
DVD-RAM 2.0 | 120mm | يک طرفه | يک لايه | 4.7GB | N/A |
DVD-RAM 2.0 | 120mm | دو طرفه | يک لايه | 9.4GB | N/A |
DVD-RAM 2.0 | 80mm | يک طرفه | يک لايه | 1.46GB | N/A |
DVD-RAM 2.0 | 80mm | دو طرفه | يک لايه | 2.65GB | N/A |
DVD-RW 2.0 | 120mm | يک طرفه | يک لايه | 4.7GB | N/A |
DVD+RW 2.0 | 120mm | يک طرفه | يک لايه | 4.7GB | 2.2 |
DVD+RW 2.0 | 120mm | دو طرفه | يک لايه | 9.4GB | 4.4 |
DVD+R 1.0 | 120mm | يک طرفه | يک لايه | 4.7GB | 2.2 |
فرمت | اندازه ديسک | طرف | لايه ها | ظرفيت داده | ظرفيت MPEG-2 وئديو ( ساعت ) |
فرمت و ظرفيت CD-ROM( جهت مقايسه ) |
|||||
CD-ROM /R/RW | 120mm | يک طرفه |
يک لايه |
0.737GB |
N/A |
CD-ROM/R/RW | 80mm | يک طرفه | يک لايه | 0.194GB | N/A |